Posted by: heart4kidsadvocacyforum | February 5, 2025

Tongan #7Fanga ki’i tokoni iiki ki he ngaahi fa’ee mo e tamai# 7

Ko e fānaú ‘a e me’a’ofa ma’ongo’onga taha ki he fa’ahinga ‘o e tangat

Ko e hā e me’a ‘oku fie ma’ú pea ko hai kuo pau ke ke hoko ki ai ke tokoni’i e fānaú ko ‘enau faiakó?

Kuo pau ke ke fa’a kātaki.

‘Oku nau pehē, tatau ai pē pe ko hai kinautolu, ko e fa’a kātakí ko ha ‘ulungāanga lelei ia.  ‘Oku ou ‘ilo ‘i he’eku hoko ko ha faiako mo ha fa’eé, ko e fa’a kātakí ko ha konga mahu’inga ia kuo pau ke tau fakatupulaki ‘i hotau ‘ulungāangá.  ‘Oku ou talaatu ko ha poto’i ngaue faka’aho ia ‘oku tau fai ‘i hotau natula fakaetangata, ‘oku tau feinga ke fenapasi faka’aho mo ia pea mei he tukunga ‘e taha ki he me’a hono hoko.  ‘Oku ou tui ko e taha ‘o e ngaahi koloa ‘oku fie ma’u ke tau fakahoko ki he mamani, ko e fa’a kataki ko e taha ia ‘o e ngaahi koloa ‘oku nau ma’u ‘a ia te ne lava ‘o ‘ai ‘a e mo’ui ke toe faingofua mo fakafiefia ange.  ‘Oku fokotu’u ‘e he fa’a kātakí ‘a e ongo ‘o e founga ‘e tali ‘aki kitautolu ‘e he māmaní.  ‘E lava pe ke hoko ia ko ha faingata’a ke fa’a kataki’i ‘a e kakai lalahi koe’uhi he ko ‘etau ngaahi ‘amanaki ki honau ‘ulungaanga mo e to’onga fakakaukau, koe’uhi he ‘oku nau a’usia ‘a e ngaahi me’a ‘o e mo’ui ‘i honau leta pea mo ha ‘akaivi ‘o e ngaahi lesoni na’e totonu ke nau ako mo fekau’aki mo ia, ‘e ngaue ‘a e kakai lalahi mei ha feitu’u ‘o e poto mo e angatonu. 

Neongo ia, ko e taimi ‘oku a’u ai ki he fānaú ‘oku ‘i ai hotau fatongia ko e kakai lalahi ‘i he’enau mo’uí, ke matu’otu’a mo ma’u ha mahino lahi ange mo fa’a kātaki ‘i he’etau tataki, tataki, mo lehilehi’i kinautolu ‘i he ngaahi me’a ‘oku nau a’usia ‘i he’enau kei si’í.  ‘Oku totonu ke nau lava ‘o fakafalala mai kiate kitautolu ke tau fa’a kātaki ‘i he manava’ofa.  Ko e hā ‘oku fie ma’u ke poupou’i ‘aki ia ‘e he tali longomo’ui ko ‘eni ‘o e fa’a kātakí?  ‘Uluakí, ‘oku fie ma’u ke tau fa’a kātaki mo mahino pe ko hai kitautolu ko ha tangata ‘oku ha’u mei he ngaahi me’a ‘oku tau a’usia ‘i he mo’uí pea tau ‘ilo’i ‘oku ‘ikai ke tau haohaoa, ‘oku ui kitautolu, ‘o hangē ko e tokotaha kotoa pē, ‘i he ‘ilo’ilo pau pe ‘ikai, ke fakahoko ‘a e ngāue ki hono fakahaohaoa’i kitautolú ‘i hotau tu’unga fakalangi makehé,  pea ko e ‘aati ko ‘eni ‘o hono fakahaohaoa’i ‘o e liliu he’ene hoko ‘o hotau laumalie ko e ‘uhinga ia ‘o e mo’ui. 

Kuo pau ke tau fesiofaki, tautautefito ki he fānaú, ‘i he maama ko iá koe’uhí ke nau tau’atāina mei he fakamāú mo e ngaahi ‘amanaki ‘a e kakai kehé.  Te ke lava nai ‘o fakakaukau atu ki he tu’unga ‘e ‘i ai ‘a e mamani, pea toe lelei ange, ‘e fefe ‘a e kei si’i ‘a ha ki’i tamasi’i kapau na’e ‘akilotoa kinautolu, pea fonu ‘i he fa’a kataki, ‘a ia ko e ‘elito ‘o e ‘ofa ‘i he fa’a kataki ko e tefito’i ‘elemeniti ia?  Te ke lava nai ‘o fakakaukau atu ki he lahi ‘o e me’a ‘e ako ‘e he fanau ‘i honau ‘atakai fakaako pea ‘i honau ‘atakai ‘i ‘api kapau na’a nau ‘ilo’i na’e lehilehi’i kinautolu ‘e he’enau kau tauhi ‘i he fa’a kataki?  Ko e hā ha ongo ‘okú ke ma’u ‘i he taimi kuo fai atu ai ‘e ha taha kiate koe ha “fa’a kātaki manava’ofa”? ‘Oku ou ‘ilo mei he ngaahi me’a kuó u a’usia ‘i he’eku mo’uí ‘oku ‘ikai ngata pē ‘i he’ene fakatōkakano ha fa’a kātaki lahi ange ke u vahevahe mo e ni’ihi kehé, ka ‘okú ne ue’i au ke u puna vakapuna mo puna mā’olunga.  ‘Oku ne ‘ai ke u ongo’i ‘oku fakamahu’inga’i au pea ‘oku ou ma’u ha ivi ta’e fakangatangata.  ‘Oku ou tui ko e me’a ‘eni ‘oku tau fie ma’u ma’a ‘etau fānaú.  Fakakaukau ki ai?


Leave a comment

Categories