Heart4kidsadvocacyforum's Blog

Na’a ku ma’u ha fakaha he pongipongi ni ‘i he’eku kaukau mo e fo’i hiva na’e fa’u ‘e Julia Ward Howe ‘i he 1861 – “The Battle Hymn of the Republic” ‘i hoku “laumalie: pea kamata ke u hiva’i ia.   Kuo te’eki ai ke u hiva’i ‘a e fo’i hiva ko ia talu mei he ako lotoloto, ‘a ia ‘oku tau ‘ilo ko e ta’u ‘e miliona kuo hili.  Na’e tafe mai pea na’e ‘ikai ke u tui na’a ku ‘ilo’i kotoa ‘a e ngaahi lea.  Kuo fuoloa ‘eku lea ‘aki, ko e moveuveu, puputu’u, laulanu, faka’auha ‘etau Temokalati mo hono to’o ‘etau ngaahi totonu, toputapu ‘o e mo’ui mo e mate ‘o ‘etau manava’ofa, ‘oku fekau’aki ia mo e ola ‘o e “Tau Fakalotofonua ‘a ‘Amelika.  Na’a ku ongo’i kuo te’eki ai ke fakalelei’i ‘a e me’a ni koe’uhi ko e tui fakafakakaukau ko e “Supremacy of White Americans”, ‘i he fakamole ‘a e kakai lanu ‘oku fu’u loloto ia ‘i he DNA ‘o honau laumalie, ko ha kafo kanisaa ia kuo te’eki ai ke mo’ui.   Ko ha fonua maumau kitautolu koe’uhi he ‘oku te’eki ai ke tau fakakaukau mo faitotonu mo’oni ki he ‘uhinga ‘oku kei hoko ai ‘a e mavahevahe mo e fakahaa’i ‘o e taufehi’a mo e laulanu ‘i hotau va fetu’utaki fakatupu ‘auha ta’etukua. 

Na’e fakangata ‘e he “Tau Fakalotofonua” ‘a e nofo popula ‘i he ‘uhinga fakatu’asino, ka na’e ‘ikai ke ne fakalelei’i ‘a e “tau fakalaumalie” ‘oku kei ‘i he meimei sisitemi kotoa pe ‘o ‘etau ngaahi me’a fakapule’anga, ‘etau ngaahi polokalama fakafaito’o, ‘etau ngaahi sisitemi ako, ‘etau ngaahi ngaue ma’u’anga mo’ui, ngaahi kautaha fakalotu, ngaahi founga fakapa’anga mo faka’ekonomika, ‘etau ngaahi founga fakasosiale mo e fakafiefia, fale nofo’anga mo e fakalakalaka fakakolo,  food supply equity systems, ‘E hoku “‘Otua” ‘oku te’eki ai ke liliu ‘a e tafa’aki kotoa pe ‘o e fonua ni koe’uhi he “‘Oku faka’ata ‘e he fonua ni ke mate ‘i ha kanisaa ‘e lava ke fakamo’ui! ‘Oku mate ‘a e fonua ni ‘i he mahaki ‘oku totonu ke ‘ilo’i, ui mo fakalelei’i!  Te tau lava ‘o fakamo’ui ka ‘i he loto fiemalie mo e ngaue malohi kuo pau ke tau keli loloto ki he uho ‘o e mahaki.

‘Oku ma’u ‘e he hisitolia mo e mo’oni ‘o e ngaahi palopalema ‘o hotau hisitolia ‘a e ngaahi ki te ne fakaava ‘a e matapa ki hono ‘ilo’i, fetalanoa’aki, mo e fakamo’ui hotau fonua.  Kuo pau ke tau kamata ‘aki hono ‘oange ki he’etau fanau ‘a e ngaahi me’angaue ke nau fanongo ki he mo’oni mo e ngaahi me’angaue ke nau sio ai ki he mahu’inga ‘o e mo’ui mo e mo’oni koe’uhi ke nau fai ha ngaahi fili ma’oni’oni mo manava’ofa ange ‘i he’enau mo’ui.  Ko e fakamolemole ‘oku kofukofu’i ‘aki ‘a e “‘Ofa” ‘oku ne fakatupu ‘a e fakamo’ui ma’a e kafo mo kinautolu ‘oku nau fakatupu ‘a e kafo.  ‘E ‘i ai ma’u pe ha ngaue ke fai ha fakamatala ki hotau ‘ulungaanga.  Kuo pau ke tau tali ‘a e me’a na’e fai ke kei mo’ui ai ‘a e fakakaukau ‘o e popula, ka ‘oku ‘ikai fie ma’u ia ke fai ‘e he to’u tangata ko ‘eni pe ko e ngaahi to’u tangata ka hoko mai.  Kuo ‘ekea meiate kinautolu ‘a e me’a ‘oku nau ha’isia.  ‘Oku ‘i ai ‘a e tau’ataina mo e fakamo’ui mei he mahaki ‘o e laulanu pea mo e fie ma’u ‘o e “Supremacy”.  ‘Oku ha’u ‘etau fanau ki he mamani ko ha ngaahi laumalie ta’ehalaia mo haohaoa mei he maama ‘oku ‘i ai ‘a e ‘ofa pe.  ‘Oku ‘ikai fie ma’u ia ke tau ako’i kiate kinautolu ‘a e manavahee mo e taufehi’a.  Ko e taimi ‘eni ki he fakamo’ui mo e fakamolemole.

Ko e Himi Tau ‘a e Lepupelika

Fai ‘e Julia Ward Howe

Veesi 1:

Kuo mamata hoku mata ki he naunau ‘o e ha’ele mai ‘a e ‘Eiki:

‘Oku ne molomoloki ‘a e vaine ‘oku tauhi ai ‘a e kalepi ‘o e ‘ita.

Kuo Ne vete ‘a e ‘uhila ‘o ‘Ene heleta vave fakamanavahee:

‘Oku laka atu ‘ene mo’oni.

Chorus:

Naunau, naunau, haleluia!

Naunau, naunau, haleluia!

Naunau, naunau, haleluia!

‘Oku laka atu ‘ene mo’oni.

Veesi 2:

Kuo u mamata kiate Ia ‘i he ngaahi afi le’o ‘o ha ngaahi ‘apitanga takatakai ‘e teau,

Kuo nau langa kiate Ia ha ‘olita ‘i he efiafi, ‘a e hahau mo e hauhau.

Te u lava ‘o lau ‘Ene setesi ma’oni’oni ‘i he ngaahi maama poipoila mo ulo lahi:

‘Oku laka atu hono ‘aho.

Veesi 3:

Kuo u lau ha tohi ‘o e ongoongolelei ‘i ha ngaahi ‘otu ukamea ngingila ‘o e ongoongolelei:

“Hange ko ho’omou fai ki hoku kau manuki, ‘e pehe pe ‘a ‘eku ‘alo’ofa kiate kimoutolu.

Tuku ke laiki ‘e he Mo’unga’i Tangata ‘a e ngata ‘aki Hono muiva’e, **

Koe’uhi he ‘oku laka atu ‘a e ‘Otua.”

Veesi 4:

Kuo ne ifi’i ‘a e talupite ‘a ia ‘e ‘ikai ‘aupito ui ko e holomui;

‘Oku Ne sivi’i ‘a e loto ‘o e tangata ‘i he ‘ao ‘o Hono nofo’anga fakamau:

‘Oiaue, ‘e hoku laumalie, ke ke tali kiate Ia! Fiefia ‘e hoku va’e!

‘Oku laka atu hotau ‘Otua.

Veesi 5:

‘I he faka’ofo’ofa ‘o e lile na’e ‘alo’i ai ‘a Kalaisi ‘i he tafa’aki ‘e taha ‘o e tahi,

‘I ha naunau ‘i Hono fatafata ‘oku ne liliu ‘a koe mo au:

Hange ko ‘Ene pekia ke ngaohi ‘a e tangata ke ma’oni’oni, tau mate ke fakatau’ataina’i ‘a e tangata,

Lolotonga ‘oku laka atu ‘a e ‘Otua.

Ko ia ‘oku tau toe ‘i he ngaahi luo ‘o e “Tau Fakalaumalie”.  Ko e Popoaki ‘o e ‘aho ni “‘Oku ‘ikai ke tau tuenoa” ‘i he tau ko ‘eni ma’a hotau “Laumalie”.