Posted by: heart4kidsadvocacyforum | December 31, 2025

Māori-He Kōrerorero i Tōku Mahunga-#2

Ko wai te “Karaiti” e whakaaro ana te katoa e mohio ana ratou ki te pono ko wai ia, he aha hoki ana tumanakohanga mai i a tatou?

Ina kōrero te “Wairua”, ka “whakarongo ahau, ka mahi”!

Kāore au i te mōhio he aha tēnei i puta ake ai i roto i taku “wairua”, engari kua whai mai i a au mō ngā rā e rua.  Tērā tēnei kōrerorero nui e haere ana i waenganui i a au me te “Wairua Nui”, e āhua nei he momo riri e wiriwiri ana i roto i taku whakaaro.  I ia rā ka puta ake te āhua nei ka whakaaturia mai tētahi atu āhuatanga e hiahia ana ahau ki te kimi i ētahi atu pono mō “Ko wai a Ia i roto i Tōna “oranga tinana” me ko wai Ia i roto i Tōna “oranga wairua” i tēnei rā. 

Me whakamārama e ahau he whaiaro te whanaungatanga kei a au ki a te Karaiti, ahakoa i tipu ake ahau i roto i tētahi kāinga Hūrae-Karaitiana, me tētahi pāpā i whakaritea he minita o te Hāhi Kotahitanga o te Karaiti, i haere mai ahau ki tēnei whanaungatanga whaiaro ki a te Karaiti hei tamariki ko au anake.  He mea i mau ki roto i tōku wairua, ā, ko te wāhanga tino whakaute, tapu hoki o wai ahau.  He pātahitanga tino māmā, whakawhitiwhiti kōrero hoki i noho ai ahau i tōku oranga.  Kua tae ki te āhua o taku kite me taku oranga.  Ko aku kupu me aku mahi e hāngai ana ki taua pātahitanga.  Kāore e taea te whakaahua i te aroha me te tiaki e whiwhi ana ahau i taua whanaungatanga, i wheako anake i ngā wero katoa i tūpono ki a au i roto i tēnei oranga.  Ko te whai i Tana ārahi me te kōrero ki a Ia te toka e whakaū ana i ahau.  Te ite nei au e nahea Oia e nehenehe ai e rave i te ohipa i piha’i iho ia’u e no’u nei i roto i to’u oraraa.  Te ite nei au i To’na hinaaro ia ora tatou i te hoê oraraa oaoa e te rahi, eiaha râ i te haamau’araa i te tahi atu mau taata, no reira i teie taime i roto i to tatou oraraa, ua hau atu Oia i te haape’ape’a, (e ua ite outou e, e nehenehe Oia e riri) E tano Ia ia herea i te mea Ta’na e ite nei i roto i to tatou ti’aturiraa.  

Ko te mea e puta tonu mai ana ki a au i tēnei rā ko – “Kaore he Karaitiana ki te kore a te Karaitiana, engari he Karaiti me te kore Karaitiana”.  Kaore a te Karaiti i whakatu i te hahi; I whakakāngia e ia he āhua ora.  I hangaia te whare karakia ā muri ake, hei whakahaere, hei pēhi, hei whakahaere i taua nekeneke.  Kāore e taea te mārama ake ko ngā rōpū e pupuri ana i te mana, engari ko ngā nekeneke e pupuri ana i te “Pono”.  Ehara te nekeneke i te hāhi.  I te tīmatanga ka kīia tēnei nekehanga ko “Te Huarahi”.  Ko te arotahi o te nekeneke he oranga tiritiri e tiaki ana i te rawakore me te hunga mate, he toitū ki te whakapuaki i te aroha me te manaakitanga, i whakapono ki te kore tutu, he ōritetanga puta noa i te karaehe me te ira tangata, ā, ko te mea ko ngā wāhine te pūtahi o te nekehanga tuatahi o Ihu hei kaiārahi, hei kaiwhakaatu, a, ko te ope o ngā hapori whare. I ora rātau i te tika.  Ko tēnei nekehanga e whakatinana ana i te akonga, ehara i te whakaakoranga. 

Me pēhea tātau e hoki ai ki “Te Huarahi”?  Me pēhea tātau e rapu ai i te pono o ngā mea e tūmanakohia ana e te Karaiti mō tātau, kia ora ai tātou i te kounga o te ora e whakatinana ana i te rangimārie, te aroha, te aroha noa, te aroha, te hari me te aroha?  He aha te mea kei a tatou tata’itahi he “taenga tohunga hei whakatutuki e āwhina ana ki te tīmata i roto i te ao e mōhio ana a te Karaiti ko “te Atua”, “Wairua Nui”, “Te Pūtake Kotahi”, i hiahia kia riro mai i a tātau?  Kia marama, kaore au e kii kia kaua tatou e whai “Whare Karakia”, engari ko te koropiko kahore he pono me nga tikanga i mate ai a te Karaitiana, ko te Karaitiana me te kore “Karaiti”!

I tenei tau hou, ka ako ahau me te rapu i etahi atu pono me te matauranga mo te Karaiti, me nga hiahia o Tona ngakau, no reira ki te karangatia ahau ki te tiritiri, ka waiho e au, a mehemea mo taku ake whanaketanga wairua anake ko Tona hiahia. 

I aroha tonu ahau ki taua himene ko te kohatu tihi o taku whakapono-

“Ki te wāhi e arahina ai ahau e ia, ka whai ahau,

Ki te wāhi e ārahi ai ia i ahau, ka whai ahau,

Ki te wāhi e ārahi ai ia i ahau, ka whai ahau,

Ka haere tahi ahau me Ia, Me Ia, puta noa i te huarahi!

Ki taku whakaaro he haerenga whakamīharo tēnei o te tūhura me te māramatanga!


Leave a comment

Categories