Posted by: heart4kidsadvocacyforum | December 31, 2025

Tongan-Ko ha Fetalanoa’aki ‘i Hoku ‘Atamai-#2

Ko hai ‘a “Kalaisi” ‘oku hange ‘oku fakakaukau ‘a e tokotaha kotoa pe ‘oku nau ‘ilo’i ‘a e mo’oni pe ko hai Ia mo e me’a ‘oku Ne ‘amanaki mai kiate kitautolu?

‘I he taimi ‘oku lea ai ‘a e “Laumalie”, ‘oku ou “fakafanongo pea fai ia”!

‘Oku ‘ikai ke u ‘ilo pe ko e ha na’e ha’u ai ‘eni ‘i hoku “laumalie”, ka kuo ne muimui’i au ‘i ha ngaahi ‘aho ‘e ua.  ‘Oku ‘i ai ha fetalanoa’aki lahi ‘i hoku vaha’a mo e “Laumalie Ma’ongo’onga”, ‘a ia ‘oku hange ‘oku ‘i ai ha fa’ahinga ‘ita ‘i he me’a ‘oku ou ongo’i.  ‘I he ‘aho kotoa pe ‘oku ha’u ai ‘oku hange ‘oku ‘i ai ha tafa’aki ‘e taha ‘oku ne ‘ai au ke u fie ma’u ha mo’oni lahi ange fekau’aki mo “Ko hai Ia ‘i He’ene “mo’ui fakatu’asino” pea ko hai Ia ‘i He’ene “mo’ui fakalaumalie” he ‘aho ni. 

Tuku mu’a ke u fakamahino’i atu ko e va fetu’utaki ‘oku ou ma’u mo Kalaisi ‘oku fakatautaha pea neongo na’a ku tupu hake ‘i ha ‘api faka-Siu-Kalisitiane, mo ha tamai na’e fakanofo ko ha faifekau ‘o e Siasi Fakatahataha ‘o Kalaisi, ka na’a ku ma’u ‘a e va fetu’utaki fakatautaha ko ‘eni mo Kalaisi ‘i he’eku kei si’i.  Ko ha me’a ia na’e tokakano ‘i hoku laumalie pea ko e konga ‘apasia mo toputapu taha ia ‘o au.  Ko ha va fetu’utaki faingofua mo fetu’utaki ia kuo u mo’ui ai.  Kuo ne valivali ‘a e anga ‘o ‘eku vakai mo ‘eku mo’ui.  ‘Oku fenapasi ‘eku ngaahi lea mo ‘eku to’onga mo e va fetu’utaki ko ia.  ‘Oku ‘ikai lava ke fakamatala’i ‘a e ‘ofa mo e tokanga ‘oku ou ma’u mei he va fetu’utaki ko ia, ka ‘oku ou toki a’usia pe ‘i he faingata’a kotoa pe kuo u fehangahangai mo ia ‘i he mo’ui ni.  Ko e me’a mahu’inga taha kiate au ‘i he’eku muimui ki He’ene tataki mo feongoongoi mo Ia.  ‘Oku ou mamata ki he founga ‘e lava ke Ne ngaue ai mo au pea ma’aku ‘i he’eku mo’ui.  ‘Oku ou ongo’i ‘a ‘Ene fie ma’u ke tau mo’ui fiefia mo mahutafea, ka ‘oku ‘ikai ke uesia ai ‘a e kakai kehe pea ‘i he taimi ko ‘eni ‘i he’etau sivilaise, ‘oku Ne hoha’a lahi ange, (pea ‘oku ke ‘ilo’i ‘e lava ke ‘ita) ‘Oku Ne fe’unga ke ha’i ‘a e me’a ‘oku Ne mamata ki ai ‘i hotau fa’ahinga ‘o e tangata.  

Ko e me’a ‘oku toutou ha’u kiate au he ‘aho ni ko e – “‘Oku ‘ikai ha tui faka-Kalisitiane ta’e kau ai ‘a Kalaisi, ka ‘oku ‘i ai ‘a Kalaisi ta’e kau ai ‘a e tui faka-Kalisitiane”.  Na’e ‘ikai fokotu’u ‘e Kalaisi ha siasi; Na’a ne fakatupu ha to’onga mo’ui.  Na’e langa kimui ange ‘a e falelotu, ke pule’i, teke’i, mo pule’i ‘a e nga’unu ko ia.  ‘Oku mahino ange ‘oku tauhi ‘e he ngaahi kautaha ‘a e malohi, ka ‘oku tauhi ‘e he ngaahi kautaha ‘a e “Mo’oni”.  ‘Oku ‘ikai ko ha tui fakalotu ‘a e nga’unu.  ‘I he kamata’anga na’e ui ‘a e nga’unu ko ‘eni ko e “The Way”.  Ko e taumu’a ‘o e nga’unu ko ha mo’ui fevahevahe’aki na’e tokanga’i ‘a e masiva mo e mahaki, na’e lahi hono fakahaa’i ‘o e ‘ofa mo e anga fakakaume’a, tui ki he ‘ikai fakamalohi, na’e ‘i ai ‘a e tu’unga tatau ‘i he ngaahi kalasi mo e tangata pe fefine pea ko hono mo’oni ko e kakai fefine na’e uho ‘i he fuofua nga’unu ‘a Sisu ko e kau taki, kau fakamo’oni pea ko e kakai ia na’a nau talitali ‘a e ngaahi kolo ‘i he fale. Na’a nau mo’ui ‘aki ‘a e fakamaau totonu.  Na’e fakafotunga ‘e he nga’unu ko ‘eni ‘a e tu’unga fakaakonga, kae ‘ikai ko e to 

‘E anga fefe ha’atau foki ki he “The Way”?  ‘E anga fefe ha’atau fekumi ki he mo’oni ‘o e me’a ‘oku fie ma’u ‘e Kalaisi ma’atautolu, koe’uhi ke tau mo’ui ‘aki ‘a e tu’unga ‘o e mo’ui ‘oku ne fakafotunga ‘a e melino, ‘ofa, ‘alo’ofa, ‘alo’ofa, fiefia mo e manava’ofa?  Ko e ha ‘oku tau takitaha ma’u ai ha “iku’anga fakalangi ke fakahoko ‘a ia ‘e tokoni ‘i hono kamata’i ‘o e mamani ‘oku ‘afio’i ‘e Kalaisi na’e fakataumu’a ‘a e “‘Otua”, “Laumalie Ma’ongo’onga”, “Ko e Ma’u’anga Tokoni pe ‘e Taha”, ke tau ma’u?  Ke mahino, ‘oku ‘ikai ko ‘eku pehe ‘oku ‘ikai totonu ke ‘i ai ha’atau “Ngaahi Fale Lotu”, ka ko e lotu ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha mo’oni mo e ngaahi tefito’i mo’oni na’e pekia ai ‘a Kalaisi, ko e lotu faka-Kalisitiane ta’e ‘i ai ‘a “Kalaisi”!

‘I he ta’u fo’ou ko ‘eni, te u ako mo fekumi ki ha mo’oni mo ha ‘ilo lahi ange fekau’aki mo Kalaisi, pea mo e ngaahi holi ‘a Hono loto. 

‘Oku ou sai’ia ma’u pe ‘i he himi ko ia ko e makatuliki ‘o ‘eku tui-

“Ko e feitu’u ‘oku Ne tataki ai au, te u muimui ai,

Ko e feitu’u te Ne tataki ai au, te u muimui ai,

Ko e feitu’u te Ne tataki ai au, te u muimui ai,

Te u ‘alu mo Ia, Mo Ia, ‘i he kotoa ‘o e fononga!

‘Oku ou tui ‘e hoko ‘eni ko ha fononga fakaofo ‘o e ‘ilo mo e mahino!


Leave a comment

Categories